Hiệp định EVFTA và EVITA - Cơ hội và thách thức

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVITA) được dự đoán sẽ mang lại nhiều cơ hội to lớn cho nước ta. Song song với đó, để khai thác những lợi ích từ hai hiệp định nảy cùng với việc hoàn thiện khung pháp lý thì đây cũng là thách thức đặt ra trước thèm thị trường quốc tế. 

1. Sơ lược về hai hiệp định EVFTA và EVITA

Sáng ngày 8/6/2020, Quốc hội họp tập trung thông qua Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVITA). Dự kiến sau 30 ngày kể từ ngày đưa ra thông báo thì hai hiệp định này chính thức có hiệu lực. 

Quốc hội họp tập trung thông qua Nghị quyết phê chuẩn hai hiệp định EVFTA và EVITA vào sáng ngày 8/6/2020

Theo Nghị quyết, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA), Quốc hội đồng ý thực hiện toàn bộ nội dung của hiệp định. Tuy nhiên, những quy định về sở hữu trí tuệ sẽ được áp dụng sau khi Luật sở hữu trí tuệ số 50/2005 được sửa đổi, bổ sung và có hiệu lực thi hành. 

Cơ hội để Việt Nam gia nhập thị trường Châu Âu

Tại buổi lễ ký kết hai hiệp định, Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có ý kiến phát biểu: “Hai hiệp định này sẽ như tuyến đường cao tốc quy mô lớn hiện đại nối gần hơn nữa EU và Việt Nam. Từ đây, người dân hai bên càng dễ dàng hợp tác, giao lưu, các doanh nghiệp hai bên có thể thuận lợi tiếp cận thị trường của nhau.”

Qua đó có thể thấy, đây chính là cơ hội để thị trường thương mại Việt Nam phát triển. Đây chính là bước đệm để các doanh nghiệp trong nước có cơ hội vươn ra thị trường thế giới, thúc đẩy nền kinh tế trong nước cũng như tạo việc làm cho người lao động Việt Nam. Nhờ có hiệp định, cơ hội mở ra để hàng hóa Việt Nam có mặt trên thị trường Châu Âu và được sự bảo hộ hợp pháp của các nước thành viên, hạn chế những rủi ro hay sự phân biệt đối xử. 

Thách thức với Chính Phủ và doanh nghiệp trong nước

Song song với cơ hội thì thách thức đặt ra với Việt Nam cũng không hề nhỏ. Làm thế nào để sớm “thông xe” trên “tuyến đường cao tốc” để đặt chân lên thị trường Châu Âu còn là một hành trình vô cùng gian nan. Các doanh nghiệp và nền kinh tế của nước ta có thể vận hành trơn tru, hiệu quả trên con đường này hay không là một nhiệm vụ hết sức quan trọng mà cả Chính phủ và doanh nghiệp trong nước cần phải nỗ lực. 

• Trước hết cần phải tìm ra các lối mở để doanh nghiệp và nền kinh tế nước ta có thể tiến tới “con đường cao tốc” bằng những luật, nghị định, thông tư,... Chính phủ cũng đã chỉ rõ sẽ có một khối lượng văn bản không hề nhỏ cho các “lối mở” nói trên. 
• Những nguy cơ đặt ra về sự chậm trễ trong ban hành các văn bản để đảm bảo thực hiện hiệp định và sự phối hợp giữa các bộ, ngành cũng chưa thực sự hài hòa. 
• Bên cạnh việc hoàn thiện các khuôn khổ pháp lý, để triển khai và thực hiện hiệu quả hai hiệp định, thách thức lớn nhất của Việt Nam chính là thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp phát triển. Điều này sẽ giúp họ tận dụng được những lợi ích và khai thác tối đa cơ hội mà EVFTA và EVITA mang lại sau khi hiệp định được phê chuẩn. 

Việt Nam đang tiến hành nhiều đổi mới trong môi trường pháp lý, ứng dụng công nghệ thông tin và quản trị công. Trước khi tiến hành phê chuẩn hiệp định, Quốc hội Việt Nam đã sửa đổi Bộ luật Lao động. Đồng thời, tiến hành gia nhập Công ước số 98 về Quyền tổ chức và thương lượng tập thể của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). Điều này giúp Việt Nam sẵn sàng thực hiện theo các quy định tại chương thương mại và phát triển bền vững trong EVFTA. 

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Kế hoạch thực hiện Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA)

2. Tóm tắt về nội dung chính của hai hiệp định

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA)

EVFTA là hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đầu tiên được Nghị viện Châu Âu (EU) xem xét và phê duyệt. Nội dung của hiệp định bao gồm 17 chương, 2 Nghị định thư và một số biên bản ghi nhớ kèm theo với nội dung chính gồm: 

• Thương mại hàng hóa (các quy định chung và cam kết mở của thị trường). 
• Quy tắc xuất xứ, hải quan và thuận lợi hóa thương mại. 
• Các biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm. 
• Các rào cản kỹ thuật trong thương mại. 
• Đầu tư, phòng vệ thương mại. 
• Canh tranh, doanh nghiệp nhà nước. 
• Mua sắm của Chính phủ. 
• Sở hữu trí tuệ. 
• Thương mại và Phát triển bền vững. 
• Hợp tác - xây dựng năng lực. 
• Các vấn đề pháp lý - thể chế. 

Cũng theo nội dung hiệp định, Việt Nam bảo lưu có thời hạn dành riêng một tỷ lệ nhất định giá trị các gói thầu cho nhà thầu, hàng hóa, dịch vụ và lao động trong nước trong vòng 18 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực. Hai bên cam kết theo đuổi sự phát triển bền vững bao gồm các lĩnh vực kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường. 

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA) mang lại nhiều lợi ích cho nước ta trên thị trường EU

Về vấn đề lao động, với tư cách là thành viên của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), hai bên cam kết tôn trọng, thúc đẩy và thực hiện tuyên bố năm 1998 của ILO về những nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động. 

Hiệp định cũng bao gồm các chương có liên quan đến hợp tác và xây dựng năng lực, pháp lý-thể chế, các chính sách cạnh tranh và trợ cấp. Từ đó tạo nền tảng cũng như khuôn khổ pháp lý để hai bên tăng cường hợp tác, thức đẩy sự phát triển và đầu tư thương mại giữa hai bên. 

Hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu(EVITA)

Theo nội dung hiệp định, các nước thành viên tham gia cần có những cam kết như sau: 

• Việt Nam cam kết đối xử quốc gia và đối xử tối huệ quốc (MFN) với các nhà đầu tư. 
• Các nước thành viên trong Liên minh Châu Âu cũng đối xử công bằng, thỏa đáng, bảo hộ an toàn và đầy đủ cho các doanh nghiệp cũng như người lao động và hàng hóa Việt Nam trên thị trường EU.
• Cho phép các doanh nghiệp Việt Nam chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài. 
• Cam kết không trưng thu, quốc hữu hóa tài sản của nhà đầu tư mà không bồi thường thỏa đáng.
• Cam kết bồi thường thiệt hại phù hợp cho các nhà đầu tư tương tự như các nhà đầu tư trong nước hoặc của bên thứ ba trong trường hợp chịu thiệt hại do thiên tai, bạo loạn,...
• Trong trường hợp có xảy ra tranh chấp, hai bên ưu tiên giải quyết tranh chấp một cách thiện chí thông qua đàm phán và hòa giải. Chỉ khi không thể giải quyết tranh chấp bằng đàm phán và hòa giải  thì mới áp dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp được quy định cụ thể trong hiệp định này. 

Cần phải thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp nhằm khai thác tối đa lợi ích từ hai hiệp định EVFTA và EVITA

Hiệp định EVFTA là hiệp định toàn diện, chất lượng cao và cân bằng lợi ích cho cả Việt Nam và EU đồng thời cũng phù hợp với tất cả các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Thông qua hiệp định, EU sẽ cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu với 85,6% số dòng thuế và cam kết dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.